Η επίδραση της μουσικής στην εγκυμονούσα και το έμβρυο.

Η επίδραση της μουσικής στην εγκυμονούσα και το έμβρυο. 

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ήχοι φτάνουν στη μήτρα και δεν απομονώνονται από τον πλακούντα. Παράλληλα πολυάριθμες είναι οι μελέτες γύρω από την προγεννητική ζωή, έρευνες βασισμένες σε αντικειμενικά κριτήρια και με στοιχεία από το χώρο της βιοχημείας, της ψυχολογίας, της  φυσιολογίας, της νευρολογίας και άλλων επιστημών. Οι μελέτες αυτές έδειξαν ότι τουλάχιστον από τον έκτο μήνα της κύησης, το έμβρυο δέχεται πολλά μηνύματα, αισθάνεται, αντιδρά, ταράζεται, θυμάται και μαθαίνει.

Οι ήχοι φτάνουν στο αμνιακό υγρό με παλμούς που μεταδίδονται μέσα από τα οστά επειδή το ακουστικό τύμπανο του εμβρύου δε λειτουργεί ακόμα. Έτσι η πίεση που προκαλεί ο ήχος στο αμνιακό υγρό με τη σειρά της προκαλεί ταλάντωση στο κρανίο του εμβρύου έχοντας ως αποτέλεσμα να διεγείρονται στο εσωτερικό τα ακουστικά νεύρα του εμβρύου και με αυτόν τον τρόπο να προκαλούν στον εγκέφαλο το αίσθημα της ακοής.

Το πιο συχνό ηχητικό ερέθισμα που δέχεται το έμβρυο είναι οι χτύποι της καρδιάς της μητέρας του, που κυμαίνονται περί τους 75 χτύπους το λεπτό. Για τα νεογνά αυτό επαληθεύεται, αφού παρατηρούμε ότι όταν είναι ανήσυχα και η μητέρα τους τα κρατήσει στην αγκαλιά της από την αριστερή πλευρά, αυτά ηρεμούν. Αυτό συμβαίνει, επειδή ακούνε τους χτύπους της καρδιάς της μαμάς τους, ένα ερέθισμα ηχητικό που ήδη έχουν συνηθίσει από την εμβρυϊκή τους ζωή.

Πότε το έμβρυο ακούει μουσική;

Μέσα στις πρώτες 20 εβδομάδες της κύησης το αυτί του εμβρύου αναπτύσσει τη μορφολογία του. Γύρω στις 25 εβδομάδες τα ακουστικά τμήματα του εγκεφάλου γίνονται λειτουργικά και συνεχίζουν να αναπτύσσονται έως και 6 μήνες μετά τη γέννηση του εμβρύου. Στο δεύτερο τρίμηνο το έμβρυο αποκρίνεται στα ακουστικά ερεθίσματα του περιβάλλοντος είτε  με ρυθμικό κολύμπι είτε με κινήσεις που μοιάζουν με κλωτσιές. Το έμβρυο αποκρίνεται στη φωνή της μητέρας του αλλά και στον τόνο και τον σκοπό μιας απλής μελωδίας από την 35η εβδομάδα της κύησης. Ενα τελειόμηνο βρέφος έχει πλέον πλήρη αίσθηση ακοής και είναι ανεπτυγμένη σε τέτοιον βαθμό ώστε να του επιτρέπει να επεξεργάζεται την ακουστική πληροφόρηση από τη στιγμή της γέννησής του.

Επίδραση της μουσικής στα έμβρυα

• Σύμφωνα με έρευνες η πρώιμη έκθεση του εμβρύου στη μουσική προάγει  τη δημιουργία του εγκεφάλου του αλλά  και τη διαδικασία δεσμού πριν και μετά τη γέννησή του. Οι μουσικές εμπειρίες αρχίζουν ήδη από την ενδομήτρια ζωή και ιδιαίτερα στο τελευταίο τρίμηνο, επιτρέποντας στο έμβρυο να λαμβάνει μηνύματα τόσο από το περιβάλλον μέσα στη μήτρα όσο και από το εξωτερικό περιβάλλον.
• Επιπρόσθετα μελέτες έδειξαν ότι τα νεογέννητα που ήταν εκτεθειμένα στη μουσική από τη μήτρα εμφάνιζαν αρκετές μουσικές δεξιότητες. Το έμβρυο σχηματίζει τη μνήμη της ηχητικής πατέντας που αντηχεί μέσα στη μήτρα  όταν παίζεται ένας σκοπός με συχνότητα και μπορεί να τη διατηρήσει για πολλές εβδομάδες μετά τη γέννησή του. Έτσι τα νανουρίσματα, η κλασική μουσική όπως και οι ήρεμες και ρυθμικές επαναληπτικές μελωδίες που μιμούνται τους καρδιακούς παλμούς της μητέρας έχουν ως συνέπεια την άμεση χαλάρωση του εμβρύου, προσφέροντάς του ταυτόχρονα αίσθημα ανακούφισης και ευεξίας.  Αντίθετα όμως η μουσική με δυνατούς παλμούς επιταχύνει την καρδιακή ταχύτητα με αποτέλεσμα το έμβρυο αρχίζει να κλωτσά με ένταση. Οι υπερβολικά δυνατοί εξωτερικοί θόρυβοι πρέπει να αποφεύγονται αφού μπορεί να είναι καταστροφικοί για την ακοή του μωρού.
• Οποιαδήποτε ηχητική δόνηση παράγεται από τη μητέρα, μεταφέρεται μέσω του αμνιακού υγρού στο έμβρυο. Έτσι γίνονται αισθητές οι δονήσεις που προέρχονται όχι μόνο από το εσωτερικό του σώματος της μητέρας, π.χ. αγγειακοί ήχοι, ο παλμός της καρδιάς και η αναπνοή της αλλά και από εξωτερικούς ήχους- μελωδίες. Το έμβρυο μαθαίνει από τα ακουστικά αυτά ερεθίσματα και αντιδρά σε αυτά.
• Πολλές έρευνες που  διεξήχθηκαν σε νοσοκομεία και πανεπιστήμια έδειξαν ότι τα νεογνά ηρεμούν όταν ακούν μουσική των Mozart, Bach, Vivaldi  κ.ά. Ο ρυθμός αυτών των μελωδίων κυμαίνεται στους 72 χτύπους ανά λεπτό, που είναι πολύ κοντά δηλαδή στο ρυθμό που έχουν συνηθίσει να ακούν ήδη από την εμβρυϊκή τους ζωή, τους παλμούς δηλαδή της μητέρας.
• Ακόμη έχει παρατηρηθεί ότι νεογνά και βρέφη χαλαρώνουν στο άκουσμα μελωδιών και παραμυθιών που είχαν ακούσει από τη μητέρα τους, όταν  ήταν  έγκυος.
• Η συχνότητα και η ένταση της μουσικής μπορούν να προκαλέσουν αύξηση ή μείωση της κινητικότητας του εμβρύου. Οι ρυθμικοί ήχοι μέτριας ή χαμηλής έντασης π.χ. το νανούρισμα, προκαλούν ηρεμία  στο μωρό σε αντίθεση με μεγάλης έντασης ήχους, που προκαλούν εκνευρισμό και αναστάτωση.
• Ακόμα, η μουσική επιδρά θετικά και μετά τη γέννηση όσο αφορά στην ανάπτυξη των πρόωρων μωρών. Από έρευνες φάνηκε ότι νεογνά ακόμα και όταν ήταν στη θερμοκοιτίδα τα οποία άκουγαν μουσική ελεγχόμενης συχνότητας και έντασης τον πρώτο καιρό της ζωής τους,  έπαιρναν ευκολότερα και γρηγορότερα βάρος σε σχέση με άλλα που δεν άκουγαν.

Επίδραση της μουσικής στη μητέρα

• Με τη μουσική η έγκυος χαλαρώνει, μειώνεται το άγχος, φορτίζεται θετικά αλλά και ενισχύεται η αυτοπεποίθησή της. Μέσω της μουσικής μπορεί νιώσει ευχάριστα, να ξεχαστεί από την καθημερινότητα, να εκφράσει θετικά συναισθήματα και να διασκεδάσει! Η ήρεμη μουσική (π.χ. κλασική) επιδρά ηρεμιστικά, τόσο στις μαμάδες- αφού τις χαλαρώνει – όσο και στο μωρό για τους λόγους που προαναφέρθηκαν. Η χορευτική, χαλαρωτική μουσική – μελώδια, προκαλούν την παραγωγή ενδορφινών, ορμονών που δρουν χαλαρωτικά στο σώμα και προκαλούν ευφορία.
• Αναμφίβολα επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού όπως η προεκλαμψία, τα προβλήματα ύπνου, ο πρόωρος τοκετός, κ.α. αυξάνουν τα επίπεδα του άγχους της μητέρας. Σχετικές έρευνες αναφέρουν ότι η μουσική έχει ισχυρότατες αντικαταθλιπτικές ιδιότητες στη μητέρα. Οι ήρεμες, απαλές νότες – μελωδίες φτιάχνουν τη διάθεση, μειώνουν την αρτηριακή πίεση και δημιουργούν θετική διάθεση και  χαλάρωση κατά την ώρα του τοκετού. Κατά συνέπεια,  όταν η μητέρα είναι ήρεμη τότε η ρυθμική κίνηση της αναπνοής της μειώνει τους καρδιακούς παλμούς του εμβρύου με αποτέλεσμα να ελαττώνονται οι πιθανότητες επιζήμιων συνεπειών που μπορεί να επιφέρει στον εγκέφαλο του και στη γενική ανάπτυξή του.
• Επιπρόσθετα με το τραγούδι οι έγκυες γυμνάζουν τους μυς του διαφράγματος και ασκούνται με τον πιο ευχάριστο τρόπο στη βαθιά αναπνοή, γεγονός που θα που θα τις βοηθήσει αργότερα στην ομαλή έκβαση του τοκετού.
• Όταν εκτίθεται σε κοινές μελωδίες το ζευγάρι και το έμβρυο,  μοιράζονται τα ίδια συναισθήματα ευφορίας και χαλάρωσης  δημιουργώντας μέσω της μουσικής ένα μέσο επικοινωνίας. Κατά αυτόν τον τρόπο ενισχύεται ο δεσμός γονιών και βρέφους.
• Η μουσική έχει ευεργετικές επιδράσεις όχι μόνο κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και κατά τη διάρκεια του τοκετού. Θα λέγαμε ότι αποτελεί μια μη φαρμακευτική αναλγητική μέθοδο. Τα μουσικά ερεθίσματα κατά τον τοκετό αυξάνουν την έκκριση των ενδορφινών, οι οποίες παράγονται από τον εγκέφαλο. Όπως προκύπτει από σχετικές έρευνες, η παραγωγή ενδορφινών μειώνει το αίσθημα πόνου και άρα μειώνει την ανάγκη της εγκύου για χορήγηση ηρεμιστικών και παυσίπονων.
• Φυσικά η θεραπευτική δράση της μουσικής συνεχίζεται και στη λοχεία. Πάλι μέσω της έκκρισης ενδορφινών προωθείται η έκκριση της προλακτίνης που σχετίζεται με την παραγωγή γάλακτος για τον θηλασμό αλλά και της ωκυτοκίνης, η οποία προκαλεί συσπάσεις στη μήτρα για  την επαναφορά στο φυσιολογικό της μέγεθος.

Τι θα ήταν καλό να γνωρίζετε:

• Μην περιμένετε να γεννηθεί το μωρό σας για να ακούσει τη φωνή σας. Τραγουδήστε του όσο ακόμα είναι στην κοιλιά σας και μοιραστείτε τις ίδιες μουσικές εμπειρίες. Σας ακούει!
• Προτιμήστε κλασική μουσική για τους λόγους που αναφέραμε. Γρήγοροι και έντονοι ρυθμοί μπορεί να σας διασκεδάζουν, ίσως όμως ενοχλήσουν το έμβρυο.
• Οι υψηλές συχνότητες προκαλούν κινητικότητα του εμβρύου, σε αντίθεση με τις χαμηλές που την περιορίζουν.
• Υπάρχει η λεγόμενη “μουσική για εγκυμοσύνη” με συνθέσεις γνωστών κλασικών συνθετών, που βοηθούν στη ψυχοσωματική ανάπτυξη του εμβρύου. Στηρίζεται σε πορίσματα της προγενέθλιας μάθησης, που αποδέχεται τον καταλυτικό ρόλο της μουσικής στην εγκυμοσύνη.
• Πληροφορίες για τη μέθοδο της μουσικοθεραπείας μπορείτε να πάρετε από ειδικευμένους στη μέθοδο. Οι μουσικοθεραπευτές εργάζονται σε φορείς ψυχικής υγείας, νοσοκομεία, κοινωνικές υπηρεσίες, κ.ά.
• Πρέπει να τονιστεί, ότι η μουσικοθεραπεία δεν αντικαθιστά τη ψυχοθεραπεία, τη φαρμακευτική αγωγή ή όποια άλλη επιστημονική μέθοδο. Συμβάλλει, όμως, σε σημαντικό βαθμό στην επίλυση διαφόρων προβλημάτων.

 Το βρέφος όταν γεννιέται μεταφέρει μέσα του εκτός από τα γονίδιά του και όλες τις εμπειρίες που έζησε μέσα στη μήτρα. Καθώς η φωνή της μαμάς του είναι η καλύτερη μουσική για το βρέφος, μπορείτε να του τραγουδάτε πριν ακόμα γεννηθεί αλλά και να συνεχίσετε μετά με τα νανουρίσματα.

Κωνσταντία Κέζελη

Εκπαιδευτικός

Μ.Ed ( Educational Leadership)

 

Βιβλιογραφικές Αναφορές:

• Αθανασίου Δρίτσα, «Η επίδραση της μουσικής στο έμβρυο και το νεογνό», στο: Η μουσική ως φάρμακο. Κείμενα και σχόλια πάνω στις θεραπευτικές δυνατότητες της μουσικής, εκδ. INFO HEALTH, Αθήνα 2003, 8-10
• .Dritsas, A., Dimtsia, I., Laoutaris, I., Poulos, G., & Maounis, T. (2014). The ability of music to prevent pain and anxiety during invasive cardiology procedures: A randomized control study. EuroPRevent 2014, Amsterdam, The Netherlands, 8-10 May 2014. Ανακτήθηκε από το www.escardio.org/europrevent2014
• Ntakovanou, X. (2018). Répresentation musicale et répresentation psychique: Applications cliniques. Thèse d’Etat, Université Paris Sorbonne Cité. Ανακτήθηκε από το https://www.theses.fr/2018USPCC027 Pinker, S. (1997). How the mind works. New York, ΝΥ: W.W. Norton and Co. Schwarz, F. J. (2018).
• Μουσικοθεραπευτικές παρεμβάσεις σε περιγεννητικούς, περιεγχειρητικούς ασθενείς και καταστάσεις με χρόνιο πόνο. Στο Θ. Δρίτσας (2018). Η μουσική ως φάρμακο, η βιολογική προσέγγιση της μουσικής θεραπείας (σσ. 75-86). Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση.

Read Full Post »